01 ANKARA
Başkent bu sene de listenin zirvesinde. Refah göstergesi sayılan pek çok alanda iddialı. Yetişkin başına düşen otomobil sayısı ve yetişkin nüfus içindeki üniversite mezunu oranında ilk sırada. Kişi başına düşen konut sayısında ve kişi başına düşen banka mevzuatında ise ikinci. Ancak ilköğretimde öğretmen yeterliliğinde ancak 68’inci sırada.
02 ESKİŞEHİR
Türkiye’nin üniversite ve sanat kenti... Tiyatro seyircisinin ve sinema koltuk kapasitesinin nüfusa oranında birinci. Üniversite mezunu oranında ikinci. Okur yazar oranında ise üçüncü. Ayrıca kişi başına düşen doktor ve hastane yatağı sayılarında Türkiye beşincisi. Bütün bunlar bir zenginliğin eseri. Kişi başına düşen mevduat miktarında da beşinci. Anaokullarında öğretmen sıkıntısı var.
03 ISPARTA
Gül diyarı Isparta’nın en büyük refah göstergesi sağlık alanındaki kıskandıran performansı. Isparta, kişi başına düşen doktor ve hastane yatağı sayısında ikinci. Yetişkin nüfus içindeki üniversite mezunu oranında ise beşinci. Buna karşılık tiyatro ile arası hiç yok. Tiyatro seyircisi oranında Şırnak’tan bir adım yukarıda, 80’inci.
04 TRABZON
Karadeniz’in refah göstergeleri en iyi olan kenti. Geçmişte birkaç çarpıcı cinayete sahne olmasına rağmen, suç oranı en düşük dokuzuncu kent. Kişi başına düşen hastane yatağı sayısında yedinci, doktor sayısında ise sekizinci sırada. Ayrıca havayolu kullanım oranında dördüncü, üniversite mezunu oranında ise yedinci.
05 İSTANBUL
Paranın da, sanatın da, refahın da başkenti İstanbul. Opera, bale, sinema seyircilerinin nüfusa oranında birinci. AVM’lerin kent alanına ve nüfusa oranında yine birinci. Kişi başına düşen mevduat miktarında tekrar birinci. Rekabet gücü en yüksek il. Ama ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısında sondan ikinci.
06 ARTVİN
Trabzon’un yakınında, ikinci bir refah kenti. Kütüphane yeterliliğinde birinci. İşsizlik oranı düşük, yüzde 5.6. Hava kalitesi iyi. Lisanslı sporcu oranında Türkiye üçüncüsü. Devlet de burayla ilgileniyor. Kişi başına düşen kamu harcamasında ilk sırada. En kötü yanı, müze ziyaretçi oranındaki 69’unculuk.
07 BOLU
Özellikle sağlık alanında iddialı, bu ana başlıkta ilk sırada. 486 kişiye bir doktor, 210 kişiye bir yatak düşüyor ki bunlar ortalamaların çok üstünde rakamlar. Ormanlık alan oranında dördüncü sırada olmasına karşın havası pek temiz değil, 75’inci sırada. Kişi başına düşen kamu harcamasında altıncı, okur yazar oranında ise dokuzuncu sırada..
08 ANTALYA
Türkiye’nin turizm başkenti... Hem beş yıldızlı otellerinin alana ve nüfusa oranında, hem de havayolu kullanım oranında birinciliği kimseye bırakmıyor. Yetişkin başına düşen otomobil sayısında ikinci. Fakat doktor açığı var (70’inci). Kiraların en yüksek olduğu ikinci, suç oranının en yüksek olduğu beşinci il.
09 İZMİR
Ege’nin tartışmasız en önemli kenti. Kişi başına düşen banka mevduatında Türkiye üçüncüsü. Kişi başına düşen hane elektriği tüketiminde ilk sırada. Yetişkin üniversite mezunu oranında da üçüncü. Ama bu zenginlik ve gelişmişlik, deprem riski en fazla üçüncü, suç oranı yüksek dokuzuncu il olmasını önleyemiyor.
10 RİZE
İlk on içindeki dördüncü Karadeniz kenti. Araştırmada en büyük sürprizlerden birini yaptı ve listedeki yerini geçen yıla göre 21 basamak birden artırdı. Belki 37 parametre içinde ilk üçe girdiği hiçbir kriter yok ama en kötü kriteri de 64’üncülük (kişi başına düşen ortalama kira harcaması). İşsizlik oranında dördüncü, deprem güvenliği açısından altıncı sırada.
11 KIRIKKALE
Medeni insanlar kenti... Tiyatroya ilgi açısından Türkiye ikincisi. Genel olarak sanata ilginin en yoğun olduğu altıncı il. Kırıkkale doktor sayısı açısından da şanslı, doktor başına düşen hasta oranının en düşük olduğu kent. Kiralar uygun ama işsizlik büyük bir problem. Veri açıklamayan 4 il sayılmazsa, suç oranı en yüksek ikinci il. Trafiği de oldukça kötü.
12 EDİRNE
Hastane cenneti, kişi başına düşen hastane yatağı açısından dördüncü sırada. Ama doktor sayısını artırması gerekiyor. Doktor başına düşen kişi sayısında 45’inci. Genel sıralamada geçen seneye göre altı basamak gerileyen ve ilk 10’un dışında kalan Edirne, kişi başına düşen banka mevduatı açısından ise 10’uncu sırada. Türkiye’nin en iyi dokuzuncu eğitim altyapısına sahip.
13 ADANA
Eleman aranmıyor! Bu seneki araştırmada 13 basamak birden yükselen Adana, işsizliğin en yoğun olduğu kent. Buna rağmen ekonomisi en sağlam 8’inci il. Çünkü servet verileri iyi durumda. Kişi başına en yüksek banka mevduatının olduğu 17’nci il. Yetişkin başına düşen otomobil sayısında 20’nci, kişi başına düşen konut sayısında 29’uncu sırada.
14 SİNOP
Eğitimde iddialı. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısında okul öncesinde Türkiye üçüncüsü, ortaöğretimde ise dördüncü sırada. Buna rağmen okur-yazar oranında ancak 48’inci basamakta. Genel sıralamada bu sene iki basamak yükselen Sinop, linsanslı sporcu sayısı en yoğun ikinci şehir. Bir Karadeniz kentinden bekleneceği gibi havası temiz, orman varlığı zengin.
15 BURDUR
Otomobili çok, trafiği iyi. Kişi başına düşen araç sayısında Türkiye beşincisi. Kaza oranı en az şehirler arasında da beşinci. İlk ve orta öğretimde, ne okul ne de öğretmen sıkıntısı yaşıyor. Ama Burdurlu’nun sanata ilgisi az. Seyirci açısından tiyatroda sondan altıncı, sinemada sondan sekizinci sırada.
16 SİVAS
29 basamak birden yükseldi. Bunda il genelinde yaşam koşullarının değişmesinden çok kriterlerin çeşitlenmesinin etkili olduğunu söylemek gerek. Yine de genel olarak standartlarını yükseltmiş görünüyor. 37 parametre arasında en kötü derecesi 71’incilik. O da okul öncesinde öğretmen başına düşen öğrenci parametresi...
17 SAMSUN
Listede yedi basamak birden yükselen Samsun’un sanata ilgide 53’üncü sırada olduğuna aldırmayın. Samsunlular gerçek birer sinemasever. Bu alanda beşinci sıradalar. Kentin ana parametrelerde içinde en iyi olduğu alan sağlık. Kişi başına düşen doktor ve hastane yatağı sayısı da iyi durumda.
18 KARAMAN
Deprem güvenliği açısından Türkiye’nin en korkusuzca yaşanabilecek şehri. Yine de güvenli olduğu konusunda erken karar vermeyin. Suçun en yoğun olduğu 65’inci il. Yaşanabilir şehirler listesinde bu sene üç basamak gerilemesinin nedenlerinden biri de bu. Bir diğer önemli nedenin de okul öncesinde derslik yetersizliği olduğu söylenebilir.
19 NEVŞEHİR
Nevşehir 15 basamak birden yükseldi. Kapadokya’nın kentin kalkınmasında büyük payı var. Müze ziyaretçi sayısı yoğunluğunda Türkiye şampiyonu. Kütüphane yeterliliği konusunda da dördüncü sırada. Bu iki parametrenin yardımıyla kültür sanatta ikinciliğe yükselmiş. AVM yeterliliğinde de ikinci. En kötü yanı ormanlarının yetersiz olması.
20 MUĞLA
Turist yağıyor. Havayolu kullanım oranı en yüksek ikinci kent. 2009’da 6 milyondan fazla yolcu Bodrum ve Dalaman havalimanlarını kullandı. Geçen seneye göre bir basamak yükselen Muğla, hem orman varlığında hem de mesken elektriği tüketiminde Türkiye ikincisi. Suç oranının yüksekliği en büyük sorunu. Bu parametrede sondan üçüncü sırada.
21 KIRKLARELİ
Kırklareli halkının eli kalem tutuyor. Okur yazar liginde yüzde 93’lük oranla zirvenin sahibi. Zenginlikte de üst sıraları zorluyor. Kişi başına düşen mevduatta 11’inci il. Genel sıralamada geçen seneye göre 11 sıra gerileyen Kırklareli’nin en büyük handikabı suç oranının yüksekliği. Suç verisini paylaşmayan dört il sayılmazsa sonuncu sırada.
22 KARABÜK
Karabük geçen yıl 14’üncüydü. Güvenlik dışarıda tutulursa araştırmaya konu olan bütün ana parametrelerde ilk 25 il arasında yer alıyor. Eğitim derinlemesine incelendiğinde özellikle ortaöğretimdeki güçlü taraf öne çıkıyor. Kent sahip olduğu orman yüzölçümüyle de parmak ısırtıyor. Yüzölçümüne oranla Türkiye’nin orman varlığı en yüksek ili konumunda.
23 UŞAK
Uşak’ın Ege’nin en zengin illerinden biri olduğunu tahmin etmek zor. Ama kişi başına düşen mevduat miktarı 4 bin 992 lira. Bu miktarla söz konusu parametrede sekizinci sırada. Ancak diğer parametreler vasat olduğu için ekonomi kategorisinde Türkiye 26’ncısı. Yine de genel sıralamada geçen seneye göre dört basamak yukarı çıktı.
24 KAYSERİ
Son yıllarda gelişen sanayisi Kayseri’nin zenginliğini artırmış. Zira yetişkin başına düşen otomobil sayısında altıncı sırada. Fakat bu zenginliğin, genel sıralamada bir önceki yıla göre 4 basamak düşen kente bir bedeli olmuş. Kiraların en yüksek olduğu 10 il arasında. Kayserili yüksek tahsilli. Üniversite mezunu sayısı nüfusa oranlandığında 11’inci sırada.
25 ÇANAKKALE
Okumayla arası iyi Çanakkaleli’nin. Genel sıralamada geçen seneye göre iki basamak düşen kent, okur-yazar oranında Türkiye yedincisi. Eğitim parametrelerinde de Türkiye ortalamasının üzerinde. Ancak aynı şeyi sağlık için söylemek zor. 1106 kişiye bir doktor, 400 kişiye bir yatak düşen şehir, sağlık ana başlığında 47’nci sırada yer alıyor.
26 KOCAELİ
Devlet en çok vergiyi İstanbul’dan alsa da kişi başına düşen vergide 14 bin 958 lira ile rekortmen Kocaeli. Toplam mevduatın ise yüzde 1.2’si Kocaeli’nde. Ama listede geçen seneye göre 14 basamak birden düşmüş. Çünkü işsizlik oranı yüksek (66’ncı), trafiği kötü (71’inci), kiralar çok yüksek (68’inci). Ayrıca tüm seviyelerde okul ve öğretmen açığı var.
27 ERZURUM
Erzurumluların uçmayı çok sevdiği söylenebilir. Çünkü 774 bin kişilik nüfusuna karşılık geçtiğimiz yıl 599 bin yolcu havayolunu kullanmış. Bu da şehri havayolu kullanım oranında ilk 10’a taşımaya yetiyor. Önemli bir artısı da sağlık alanındaki 14’üncülüğü. Kentte 949 kişiye bir doktor, 232 kişiye de bir yatak düşüyor. Sekiz basamak yukarı çıkmış.
28 MALATYA
Kiraların en yüksek olduğu 15’inci il Malatya. Kişi başına düşen mevduat miktarının 2 bin 56 lira olduğu ve her 10 yetişkine sadece bir otomobil düştüğü düşünülürse kiralar epey pahalı. Bu yıl 13 basamak birden yükselen kentin önemli bir artısı var, sağlık... Türkiye’nin en gelişmiş 13’üncü sağlık altyapısına sahip.
29 GİRESUN
Geçen seneki listenin 38’incisi Giresun, bu yıl yükselişte. Türkiye’nin en iyi hava kalitesine sahip ikinci şehri. Yolunuz fındık bahçelerine düşerse ciğerlerinizi temiz havayla doldurmadan geçmeyin. Kentin yüzde 34’ü ormanlık alan. Ancak bazı tehlikeler var. Şehir deprem riski altında (61’inci) ve suç oranı da Türkiye ortalaması civarında (41’inci).
30 KÜTAHYA
Eğer sadece istatistiklere güvenip trafiği sorunsuz bir şehirde direksiyon başına oturmayı düşünüyorsanız gideceğiniz yer Kütahya olmalı. Araç başına düşen kaza sayısında Türkiye üçüncüsü. Listede bu yıl altı basamak yükselen Kütahya’nın en olumsuz yanı ise kötü hava kalitesi. Yarısı ormanlarla kaplı olmasına karşın kirlilik kritik düzeyde, şehir 68’inci sırada.
31 BAYBURT
Lisanslı sporcu sayısının nüfusa oranı açısından ilk sırada yer almasıyla “en sportif kent” unvanını hak ediyor. Sıralamada bu yıl 29 basamak birden yükselerek en büyük sıçramayı yapan iki kentten biri oldu. Bunda düşük işsizlik oranı, sanata ilginin yoğunluğu ve güvenli kentler arasında yer alması da etkili. Ama kent hayatı kriterlerinde oldukça gerilerde.
32 ZONGULDAK
Listede bu yıl 12 sıra gerilese de Zonguldak’ın ekonomik verileri oldukça sağlam. Bu ana başlıkta 11’inci sırada. Durumunu büyük oranda madenciliğe borçlu olan kentte işsizlik, ülke ortalamasının altında. Kişi başına düşen mevduatta Türkiye altıncısı. Tek bir AVM’nin bulunduğu kentin ilk beş yıldızlı oteli ise yakında açılacak.
33 ÇANKIRI
Geçen yıla göre 13 sıra yükseldi. Alışverişi seviyor. AVM’lerin nüfusa oranında İstanbul ve Nevşehir’den sonra üçüncü sırada. Buna rağmen ekonomi ana başlığındaki sırası (49), genel sıralamadaki yerine göre oldukça aşağılarda. Sanat hayatı hareketsiz, güvenlik sorunları ise ülke ortalamasının üzerinde... Eğitim ve sağlık altyapısı yeterli sayılabilir.
34 MERSİN
Sanatsever kent. Opera ve bale seyircisinin de koltuk sayısının da nüfusa oranında ikinci sırada. Sinemaya ilgide ise İstanbul ve Yalova’nın ardından üçüncü. Geçen seneki listeye göre 16 basamak gerilemiş. Türkiye ortalamasının oldukça üzerindeki işsizlik ve suç oranlarına sahip. İlkinde 70, ikincisinde 71’inci sırada. Kiraların en yüksek olduğu 19’uncu kent.
35 KONYA
Her 11 yetişkinden birinin üniversite mezunu olduğu kentte okur yazar oranı da yüzde 90’ın üzerinde. Ancak okul öncesi eğitimde sıkıntı var. Derslik başına düşen öğrenci sayısına bakılınca Türkiye sonuncusu. Listede geçen seneye göre 22 basamak birden yükselen Konya’da 8 AVM ve 2 beş yıldızlı otelin varlığı iş hayatının hareketliliğini yansıtıyor.
36 AYDIN
Turist ağırlamayı seviyor. Genel sıralamada bir basamak yükselen Aydın, müze ziyaretçisi oranında ve beş yıldızlı otel yeterliliğinde altıncı sırada. Eğitimde 17’nci basamakta. Kişi başına düşen konut sayısında ise 11’inci. En sorunlu olduğu konu ise güvenlik. Bunda deprem güvenliğinde 71’inci olmasının etkisi var.
37 KASTAMONU
Herkese kitap var. Kütüphane ve eser sayısının nüfusa oranında beşinci sırada. Okul öncesinden orta öğretim sonuna kadar fiziki altyapısı yeterli görünüyor. Sıralamada 12 basamak birden gerileyen Kastamonu’nun en iyi olduğu başlık kent hayatı. Bu alanda sekizinci sırada. Ayrıca işsizliğin en düşük olduğu 15’inci il.
38 BURSA
Otomotiv ve yan sanayisinin kalbi Bursa, rekabet gücü en yüksek beşinci kent. Ama geçen sezon Süper Lig şampiyonunu takımı çıkaran şehrin sporcu sayısının azlığı şaşırtıcı. Lisanslı sporcu oranına bakıldığında 32’nci sırada. Genel sıralamada 16 basamak gerileyen Bursa’da işsizlik oranı da oldukça yüksek, bu parametrede 55’inci sırada.
39 BALIKESİR
Bir önceki araştırmanın 28’incisi Balıkesir, 2009 verilerine göre 11 sıra gerilemiş. Eğitim ana başlığında 11’inci, ekonomik ana başlığında ise 12’nci durumda. Anaokulu derslik sayısında ilk 10’da. Sanata ilginin çok da yoğun olmadığı kentte en büyük problemlerden biri deprem güvenliği olarak görünüyor. Bu parametrede 72’nci sırada.
40 ELAZIĞ
Burada hasta olunur! Kişi başına düşen hastane yatağı sayısında birinci durumda. Genel olarak sağlık ana başlığında ise Türkiye sekizincisi. Geçen seneki listeye göre 23 basamak birden yükselerek en büyük sıçramayı yapan iki kentten biri olması dikkat çekici. En kötü iki parametresi ise işsizlik oranı (72) ve tiyatro seyircisi sayısının nüfusa oranı (77).
41 GÜMÜŞHANE
Bol bol nefes alın! Hava kalitesi açısından Türkiye’nin en iyi kenti. İşsizlik gibi bir sorunu yok. Türkiye’nin işsizlik oranı en düşük ikinci kenti. Buna rağmen genel sıralamada geçen seneye göre 11 basamak gerilemiş. Rekabet gücü olarak Türkiye’nin en zayıf ili olmasının yanı sıra güvenlik ana başlığındaki 72’nciliğinin bunda etkisi büyük.
42 YALOVA
Sinemalar kapalı gişe! Sinema seyircisinin nüfusa oranında ikinci. Kişi başına düşen konut sayısında ise birinci. Devlet bu kente ilgi göstermiş. Kişi başına düşen kamu harcamasında dördüncü sırada. Hava kalitesi açısından ise Türkiye yedincisi. İşsizlik oranı en yüksek 10’uncu il olan Yalova, geçen sene genel listenin 33’üncü sırasındaydı.
43 DÜZCE
Devlet bu kente sahip çıkmış. Kişi başına düşen kamu harcamasında üçüncü. Kişi başına düşen doktor sayısında dokuzuncu. Suç oranında en güvenilir sekizinci il. Okul öncesinde derslik başına düşen öğrenci sayısında ise dördüncü. Bunlar sıralamada 20 basamak birden yükselmesinin önemli nedenleri.
44 TEKİRDAĞ
Konut açığı yok gibi. Kişi başına düşen konut sayısında Türkiye yedincisi. Tiyatro seyircisinin nüfusa oranında üçüncü sırada. Kişi başına düşen hane elektriği tüketiminde de yedinci. En önemli sorunu, ilk ve ortaöğretimdeki öğretmen ve derslik açığı olarak görünen Tekirdağ, geçen seneki listede 39’uncu sıradaydı.
45 BARTIN
Bartınlı ağacı seviyor. Ormanlık alanı en yüksek altıncı şehir. Kütüphane sayısının nüfusa oranında ise 10’uncu sırada. Bu seneki listede beş basamak gerileyen Bartın, kalan 35 parametrenin hiçbirinde ilk 10’a giremiyor. Sadece 15 yetişkinden biri üniversite mezunu ve bu parametreye bakılınca 60’ıncı sırada. Deprem güvenliği açısından ise sondan 14’üncü.
46 MANİSA
İzmir’in rüzgarını hissetmiyor. Dokuzuncu İzmir’e çok yakın olmasına karşın, sıralamada komşusundan çok gerilerde. Bu yıl dört basamak daha geriledi. Deprem güvenliğinde 80’inci sırada. Suç oranında ise 50’nci. Araç başına düşen trafik kaza oranının en düşük olduğu yedinci il.
47 TOKAT
Tipik bir orta gelirli Anadolu kenti. Bir sanayi kenti olmamasına karşın işsizliği düşük, sekizinci sırada. Kiraların en düşük olduğu 12’nci il. Genel yaşanabilirlik sıralamasında 9 basamak birden yukarı çıkmayı başarmış. Sanat ana başlığında 67’ncilikten daha iyi bir performans sergilese daha da yukarılara tırmanabilirdi.
48 NİĞDE
Devlet desteği olmadığı için Niğdeli işini kurarken kendine güvenmek zorunda. Alışveriş merkezi ve beş yıldızlı oteli olmayan şehir, bu sene beş basamak birden düştü. Rekabet gücü açısından 66, kişi başına ödenen vergiye göre 60’ıncı sırada. Ama deprem tehlikesi bakımından Türkiye’nin en güvenli ikinci ili.
49 TUNCELİ
Tereddütsüz öğretimin yıldızı! Okul öncesi, ilk, orta öğretimde, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayılarında Türkiye şampiyonu. Dahası kütüphane sayısının nüfusa oranında ikinci, lisanslı sporcu oranında dördüncü. Bütün bunlara rağmen kent yoksul. Tunceli bu yıl sıralamada bir basamak yükseldi.
50 KIRŞEHİR
Kültür, eğitim ve sporda başarılı parametrelere sahip. İlkokulda öğretmen başına düşen öğrenci sayısında ikinci. Kütüphane sayısının nüfusa oranında yedinci, lisanslı sporcu oranında ise sekizinci sırada. Diğer bütün parametreleri vasat ama orman alanı en az olan yedinci il. Genel sıralamada geçen yıla göre altı basamak gerilemesinde bu da etkili.
51 ÇORUM
Doktoru yok. Tam 1924 kişiye bir doktor düşüyor ki bu da en kötü durumdaki ikinci il olduğu anlamına geliyor. Yaşanabilir iller sıralamasında geçen seneye göre iki sıra gerileyen Çorum, okul öncesinde derslik başına düşen öğrenci açısından Türkiye ikincisi. Yüzde 6.3’le işsizlik oranı en düşük olan sekizinci şehir konumunda...
52 DENİZLİ
Türkiye’nin tekstil devi, zenginliğine rağmen, yaşanabilirlik açısından hayli gerilerde yer alıyor. Yetişkin başına düşen otomobil sayısında sekizinci sırada. Kişi başına düşen mevduat miktarında ise dokuzuncu. Ama krizin de etkisi olsa gerek, bu yıl sıralamada 23 sıra birden geriledi.
53 BİLECİK
İstanbul’a yakın olmasına rağmen yeterince gelişememiş. Sıralamada bir basamak yükseldi ama devletin Bilecik’e ilgisi hâlâ az. Kişi başına düşen kamu yatırımında 68’inci. Hastane yatağı yeterliliğinde de ancak 70’nci. Ayrıca Kırklareli’nden sonra okur yazar oranının en yüksek olduğu ikinci şehir.
54 AMASYA
Amasyalı ilkokul çocukları şanslı. Çünkü ilköğretimde öğrenci başına düşen öğretmen sayısının en yüksek olduğu üçüncü il. Ortaöğretimde ise dokuzuncu. Lisanslı sporcu sayısının nüfusa oranında da aynı sırada. Sıralamada üç basamak geriledi. Tiyatro ve sinemaya ilginin düşük olması bunun nedenlerinden biri.
55 ERZİNCAN
Sporu seviyor. Lisanslı sporcu oranında yedinci. Kişi başına düşen kamu yatırımında ve alışveriş merkezlerinin yeterliliğinde de yedinci sırada. Yedi rakamının özel bir anlamı var gibi. Sıralamada bu yıl yedi basamak geriledi. Deprem riski en yüksek 22’nci, suç oranı en yüksek 14’üncü il olması güvenlik ana başlığında gerilerde kalmasına neden oluyor.
56 SAKARYA
Tiyatrosu çok ama gideni az. Kişi başına düşen tiyatro koltuğu sayısında Türkiye üçüncüsü. Ama tiyatro seyircisinin nüfusa oranında ancak 26’ncı. Bu yıl iki basamak yükselen Sakarya’da sinemaya ilgi ise yüksek. Sinema izleyicisinin nüfusa oranında dokuzuncu sırada. Lisanslı sporcu oranında ise ancak 68’inci.
57 ORDU
Karadeniz’de tam bir ortadirek kenti... İşsizlik oranının en düşük olduğu yedinci il. Tiyatro seyircisinin nüfusa oranında ilk 5’te. Doktor sıkıntısı çekiyor, 1158 kişiye bir hekim düşüyor. Araç başına kaza oranı en yüksek 19’uncu il. Okur yazar oranında ise en kötü durumdaki 20’nci il. Kent bu sene 10 basamak birden geriledi.
58 AFYON
Otelleri kaliteli... Beş yıldızlı otellerin alana ve nüfusa oranında 12’nci sırada yer alıyor. Sıralamada Ege ve Akdeniz kentlerinin uzağında. Yine de bu yıl yedi basamak birden yukarı çıkmayı başardı. Sanat ana parametresinde 68’inci sırada kalmasa genel sıralamada çok daha yukarılara tırmanabilirdi.
59 GAZİANTEP
Kitaba pek düşkün değil. Kişi başına düşen kütüphane ve eser sayısında sondan ikinci. Neredeyse bütün eğitim parametreleri kötü. İlkokulda da ortaokulda da öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayısında istikrarlı bir biçimde “en kötü 10”a giriyor. Yine de bu yıl üç basamak yükselmeyi başardı.
60 KİLİS
Şoförleri Avrupalı gibi... Araç başına düşen kaza oranının en düşük olduğu kent. Tiyatro altyapısında da 64’üncü ama seyirci bakımından yedinci sırada olması daha da ilginç. Geçen seneki araştırmaya göre 5 basamak gerileyen Kilis, kişi başına ödenen vergi oranında da sondan sekizinci sırada.
61 HATAY
Genel sıralamadaki yeri değişmeyen Hatay, deprem güvenliği açısından en kötü dördüncü il. Buna karşılık, araç başına trafik kazası oranında Türkiye’nin sicili en iyi ikinci kenti. Hava kalitesi iyi (18’inci), rekabet gücü yüksek (10’uncu). Fakat eğitimde çok gerilerde, 67’nci.
62 ADIYAMAN
Evinizi buradan kiralayın. Çünkü Türkiye’deki en düşük kira oranı Adıyaman’da. Hava kalitesi en yüksek beşinci kent. Bu sene 10 basamak birden geri gitmesinde, hastane ve doktor yetersizliği (sağlıkta 75’inci), eğitim ve sanat gibi ana parametrelerde de çok gerilerde olması (ilkinde 65, ikincisinde 72’inci) gösterilebilir.
63 ARDAHAN
Ardahan’da herkes işinde gücünde. İşsizlik oranının en düşük olduğu kent. Ancak bunda çalışma çağındaki nüfusun göç etmesinin etkisi olduğunu söylemek gerek. Kişi başına düşen konut sayısı çok düşük olduğu halde kiraların çok ucuz olması da bu düşünceyi destekliyor. Ardahan geçen seneki listede 73’üncüydü.
64 OSMANİYE
Osmaniye işsizliğin en yüksek olduğu dördüncü il. Sanat ve sağlık ana parametrelerinde sondan sekizinci. Listede beş basamak geriye gitmesinin en büyük nedenlerinden biri, suç oranını açıklamayarak bu kriterden sıfır puan alması. Araç başına kazada ise 10’uncu.
65 AKSARAY
Evliliklerin ömrü kısalıyor. Aksaray boşanmaların en hızlı arttığı ikinci şehir. Kişi başına düşen kamu yatırımlarında beşinci ama elektrik tüketiminin, konut sahipliğinin, rekabet gücünün düşük olması nedeniyle ekonomi ana parametresinde ancak 51’inci sırada. Bu sene genel sıralamada bir basamak geri gitti.
66 YOZGAT
Üniversiteye ihtiyacı var. Üniversite mezunu oranında oldukça gerilerde. Bu alanda kendisinden geride sadece dokuz şehir var. Araştırmada bu yıl bir basamak yükselen Yozgat’ın en dikkat çekici verilerinden biri, tiyatro koltuk kapasitesinin nüfusa oranı, bu kritere göre dördüncü sırada. Rekabet gücü ise oldukça düşük (73’üncü).
67 K.MARAŞ
Lisanslı sporcu sayısının nüfusa oranı açısından ancak 72’nci sırada. Tekstil ve hazır giyim alanındaki ciddi altyapıya rağmen ana parametrelerden ekonomide 66’ncılıktan öteye geçemiyor. Bu sene 14 basamak birden gerileyen şehir, 37 parametrenin hiçbirinde ilk 20’de yok.
68 DİYARBAKIR
Diyarbakır’daki dengeleri,son 25 yılda aldığı göç alt üst etmiş durumda. Batman’dan sonra orta öğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısının en yoğun olduğu ikinci şehir. Diğer seviyelerde de öğretmen ve öğrenci açığı büyük. Listede geçen yıla göre 12 basamak yükselen kent, havayolu kullanım oranında 11’inci sırada.
69 KARS
Hekime ihtiyaç var. 1394 kişiye bir doktorun düştüğü Kars, bu oranla doktor yeterliliğinde 73’üncü sırada. Listede bu yıl beş basamak yükselen kent hem yetişkin başına düşen otomobil, hem de kişi başına düşen konut sayısında 70’inci sırada. İşsizlik oranında 18, suç oranında da ise 24’üncü.
70 MUŞ
Polislerin tayin olmak için can atması gereken, sokaklarda gönül rahatlığıyla dolaşabilecek şehir. Türkiye’nin suç oranı en düşük kenti. Genel listede 5 basamak birden yükselen şehir ne yazık ki, kişi başına düşen banka mevduatı, kişi başına düşen konut oranı, üniversite mezunu yoğunluğu gibi üç farklı parametrede birden listenin dibinde.
71 ŞIRNAK
Yokluklar içinde kıvranıyor Şırnak. Yetişkin başına düşen otomobil sayısının en düşük olduğu il. Kişi başına düşen hastane yatağında da durum aynı. Doktor eksiği had safhada, bu parametrede daha kötü sadece iki il var. Bu yıl altı basamak yükselmesinin en önemli nedeni ise suç oranının en düşük olduğu ikinci kent olması.
72 BATMAN
Büyükşehirlerde kiraların yüksekliğinden yakınanlar için alternatif olur mu bilinmez ama şehir, kira fiyat ortalaması en düşük beşinci il. Batman’da, kişi başına düşen mevduat sadece 849 lira. Bu yıl dört basamak yükselen şehir, hem tiyatroya hem de sinemaya ilgili. İki parametrede de 15’inci sırada.
73 HAKKARİ
Devletin Hakkari ile ilgilendiğini söylemek güç. Kişi başına düşen kamu yatırımında en düşük il. Hakkarili de devletin bu ilgisizliğine, kişi başına yılık 39 lira vergi ödeyerek karşılık veriyor. Hava kalitesinin en kötü olduğu kent de Hakkari. Yine de genel sıralamada altı basamak yükselmeyi başarmış.
75 IĞDIR
Kent hayatı oldukça renksiz. Ne sinema ne tiyatro var. Ama sanata ilgi yok değil. Kente gelen tiyatrolar seyirci bulmakta zorlanmamış. Iğdır’ın en iyi yanı güvenliği. Deprem güvenliği ve suç oranı açısından iyi durumda (23’üncü). Genel sıralamada ise altı basamak geriledi. Sebebi açık: Beş ana parametrede de son 20 içinde.
74 BİNGÖL
Otomobil yok, kaza çok! Kentte yaşayan 35 yetişkinden sadece biri otomobil sahibi. Buna rağmen araç başına kaza oranı en yüksek üçüncü şehir. Kişi başına düşen kamu yatırımı açısından 14’üncü sırada ve bu kriterde Doğu Anadolu’nun en iyilerinden. Bingöl genel sıralamada geçen sene 66’ncıydı.
76 VAN
Boşuna ağaç aramayın. Orman alanı en yetersiz dördüncü kent. Hava kalitesi de doğal olarak kötü, bu açıdan en kötü üçüncü il. Ama suç oranı düşük, dördüncü. Yine de genel sıralamada bu yıl sekiz basamak geriledi. Çünkü ana parametrelerden kent hayatında Türkiye sonuncusu, eğitim ve ekonomide sondan üçüncü, sanatta 76’ncı.
77 ŞANLIURFA
Gidenler aslında güzel yerdir diyecektir hemen. Ama rakamlar kentin ihmal edildiğini gösteriyor. Eğitimde sınıfta kalmış. Sağlıkta sondan ikinci, ekonomide sondan dokuzuncu. Yine de listede bir basamak yükseldi. Boşuna peygamberler şehri denmiyor, Urfalı sakin ve dingin: Suç oranı en düşük beşinci, trafiği en iyi altıncı il.
78 SİİRT
Kiraların en düşük olduğu dördüncü il. Ama Siirtli’nin hayatı fıstık tadında değil. Kent yaşama kriterlerinde en alta yelken açmış, bu yıl sekiz basamak geriledi. Ekonomi diliyle, dibi test ediyor. Ekonomi, eğitim, sağlık hiçbiri dipten kurtulamıyor. İşsizlik yüksek. Ama Siirtli sakin. En düşük suç oranına sahip 15’inci il.
79 MARDİN
Mardinli 176 kilowatt saat elektrik tüketiyor. Bu miktarla elektrik tüketiminin en düşük olduğu kent. Aynı zamanda kaçak elektrik kullanımının da en yüksek olduğu il. Bu yıl yedi basamak geriledi. Turizmle makus talihini kırabilir. 5 yıldızlı otel henüz yok ama dördü inşa halinde.
80 BİTLİS
Dikkat trafik canavarı çıkabilir. Araç başına düşen kaza sayısında şampiyon. 2009’da her 20 araçtan biri kaza yaptı. İyi ki boşanma konusunda bu kadar hızlı değiller. Bitlis boşanma hızı en düşük üçüncü kent. İki alışveriş merkezi ve dört sinemanın kent hayatına canlılık kattığı söylenebilir. Ancak yüzde 14.3 işsizlik oranı ile Bitlisliler harcamalarında çok da bonkör olmasa gerek.
81 AĞRI
Üç yıldır sonuncu, Türkiye’nin yaşam şartları en zorlu ili. “Neden Ağrı hep sonuncu?” İşte bu sıralamalar yüzünden: Eğitimde 78, sağlıkta 78, sanatta 81, ekonomide 71, kent hayatında 79’uncu… 14’üncülükle güvenlik, ilk 70’te olduğu tek ana parametre. Tuhaf biçimde anaokulu öğretmeni yeterliliğinde sekizinci, suç oranı en düşük altıncı il.
