Merhaba, Değerli Hemşehrilerim ve Kıymetli Okurlarım.
Bu haftaki yazımda sahipli ya da sahipsiz hayvanların meydana getirmiş olduğu zararlardan kimlerin sorumlu olduğu üzerinde durulacak ve yazımın sonunda da yaşanmış olaylar neticesinde Danıştay tarafından verilen kararlarla son bulacaktır.
Öncelikle sahipsiz hayvanların yol açtığı zararlardan kimlerin sorumlu olacağı üzerinde durulacaktır. Bolu'nun merkezinden ilçelerine, sokaklarından en işlek caddelerine baktığımız zaman sahipsiz bir çok hayvanın bulunduğu ve hatta aranızda bu hayvanların saldırısıyla karşı karşıya kalanlar bile olmuştur. Gerek yerel gerekse ulusal basına baktığımız zaman bu sahipsiz hayvanlar neticesinde yaralanan bir çok insanımızın olduğunu da en azında haberlerde görmüşsünüzdür. Bu sebeple sahipsiz hayvanların saldırılarında idarenin sorumluğu meselesi son zamanlarda sık sık tartışılmaktadır ve tartışılmalıdır da çünkü Türkiye’de her yıl yüz binlerce insan hayvan saldırısına maruz kalmaktadır. Bu hayvan saldırılarının büyük çoğunluğu köpek ısırması kaynaklı olup kişiler yaşadıkları acı ve elemin yanında kuduz hastalığı riskine maruz kalmakta, yaralanmakta ya da kişi aracıyla sokak köpeğine çarpmamak için trafik kazası yapıp yaşamını yitirmektedir. Danıştay’ın istikrarlı bir şekilde vermiş olduğu kararlarda sahipsiz hayvanların gerçekleştirdiği saldırılarda sorumluluğun kime ait olduğu noktasında, yerleşmiş diyebileceğimiz kararları vardır. Genel itibariyle bu kararlarda, sorumluluğun, saldırının gerçekleştiği Belediye’ye ait olduğu ve Belediye’nin bu zararı tazmin yükümlülüğünün bulunduğu hükme bağlanmaktadır.
Sahipsiz hayvanlardan kaynaklı oluşan zararlar açısından belediyenin üzerine düşen özen ve dikkat yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle sorumluluğu bulunmaktadır. Bu bağlamda 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nda ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılan 26166 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği’nde, sahipsiz hayvanların bakımı ve gözetiminden yerel yönetimler olan belediyeler sorumlu tutulmuştur.
Bu noktada irdelenmesi gereken husus idarenin sorumluluğudur. Türk Hukuk sistemimizde idarenin sorumluluğu genel hatlarıyla Anayasamız’ da düzenlenmiştir. Anayasasının 40. Maddesi; “Kişinin, Resmî görevliler tarafından vaki haksız işlemler sonucu uğradığı zarar da, kanuna göre, Devletçe tazmin edilir. Devletin sorumlu olan ilgili görevliye rücu hakkı saklıdır.” hükmüyle ve Anayasasının 125. maddesi; “İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.” hükümleriyle; İdarenin mali sorumluluğunun varlığını bireyler nezdinde güvence altına almıştır.
Zarar gören kişi ilgili davayı, zararın oluştuğu belediye sınırları içerisindeki varsa ilçe yerel yönetimiyle birlikte yine varsa büyükşehir belediyesine karşı birlikte açması gerekmektedir.
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere sahipsiz hayvanların vermiş olduğu zararlar konusunda Danıştay’ın vermiş olduğu istikrarlı kararlar vardır. Bu hususta verilen içtihat kararları şu şekildedir;
Danıştay 15. Dairesi, 2014/426 Esas, 2017/520 Karar ve 26.01.2017 Tarihli kararında;
Seyir halinde iken sürücünün yola çıkan köpeğe çarpmamak için manevra yapması sonucunda direksiyon hakimiyetini kaybetmesi üzerine bariyerlere çarparak yaşamını yitirmesi üzerine ölen kişinin mirasçıları tarafından kazanın meydana gelmesinde idarenin hizmet kusuru bulunduğu ve zararın tazmin edilmesi için Danıştay’a götürülen dava sonucunda, Danıştay belediyenin hizmet kusuru bulunduğuna ve 47.767,90 TL maddi tazminat, 15.000 TL manevi tazminatın idareye başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödemesine karar vermiştir.
Danıştay 8. Dairesi, 2020/7528 Esas, 2021/1532 Karar ve 12.03.2021 Tarihli kararında;
“İdarenin hizmet kusuru nedeniyle başıboş köpeklerin saldırması sonucunda davacının yaralandığı ve tedavi gördüğü anlaşılmakta olup, sokak köpeklerinin saldırısı sonucu yaşadığı travmanın etkisinin, yaşadığı acı, elem ve üzüntünün kısmen de olsa hafifletilebilmesi amacıyla 3 bin lira manevi tazminata hükmedilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır. Açıklanan nedenlerle davanın kabulüne, idareye başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte 3 bin lira manevi tazminatın, davalı idare tarafından davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; sahipsiz hayvanların, başta köpekler olmak üzere, korunması, bakım ve gözetimi, saldırgan olanlarının eğitilmesi ve sahiplendirilmeleri, hayvan bakımevlerinin kurulması vb. birtakım görev ve sorumlulukların valiliklere, büyükşehir ve ilçe belediyelerine ait olduğu anlaşılmaktadır. İlgili idare bu sebeple oluşan maddi ve manevi zararı gidermekle yükümlüdür.
Şimdi sıra geldi sahipli hayvanların sorumluluğuna sahipli hayvanların sorumluluğu mevzuatımızda kusursuz sorumluluk olarak düzenlenmiştir. Sahipli bir hayvanın, 3. Kişilerin hayatına, sağlığına veya mal varlığına yönelik verdiği zararlardan dolayı hayvan sahibinin hukuki ve cezai sorumluluğu bulunmaktadır. Örneğin hayvanlarınız komşunuzun bahçesine girdi fidelerini kırdı, mısırını, patatesini talan etti ya da komşunuzun köpeği sizi yaraladı bu durumda o hayvanın sahibinin maddi ve cezai sorumluluğu gündeme gelecektir. Bu konuda 6098 Sayılı TBK'nın 67. ve 68. Maddesi açıktır.
MADDE 67- Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür.
MADDE 68- Bir kişinin hayvanı, başkasının taşınmazı üzerinde bir zarar verdiği takdirde, taşınmazın zilyedi, o hayvanı yakalayabilir, zararı giderilinceye kadar alıkoyabilir; hatta durum ve koşullar haklı gösteriyorsa hayvanı diğer yollarla etkisiz hâle getirebilir.
Yine aynı şekilde 5237 sayılı TCK'nın 177. Maddesinde; Gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişi, altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, kişilerin gözetim ve sorumluluğu altında bulunan hayvanın, 3. Kişilerin hayatı ve sağlığı bakımından tehlike oluşturacak veya malını zarara uğratacak şekilde serbest bırakan veya ihmali davranışlarıyla gerekli dikkat ve özeni göstermeyenler TCK madde 177 kapsamında cezalandırılacaktır. Bununla birlikte Borçlar kanunu kapsamında uğranılan maddi ve manevi zararı da tazmin etmek zorunda kalacaktır.
Fakat mevcut sistemde sahipsiz veya sokak hayvanı olarak da bilinen hayvanların verdiği zararların tazmini açısından sahipli hayvanlar kadar açık ve net bir sorumluluk çerçevesi bulunmamaktadır. Sahipli hayvanlar açısından suçun somutlaşması sonucunda, oluşan maddi ve manevi zararların tazmini için tazminat davası açılabilirken, sahipsiz hayvanlardan kaynaklı zararlar açısından bu yapılamamakta veya çok uzun sürmektedir. Dolaysıyla sahipsiz hayvanlar tarafından saldırıya uğranması halinde sorumluluğun kimde olacağı meselesi oldukça önemlidir, diyerek cümlemi noktalıyorum. Sağlıklı ve mutlu günler diliyorum. Başka bir konuda görüşmek dileğiyle, Sağlıcakla kalın.